Τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια οι πολίτες είδαν τη μία κρίση να διαδέχεται την άλλη, και το βιοτικό επίπεδο τους να υποβαθμίζεται.
Τα κατώτερα εισοδηματικά στρώματα πέρασαν κάτω από τα όρια της φτώχειας, ενώ τα μεσαία έχασαν έδαφος.
Η Ελλάδα έμεινε πίσω ακόμη και σε σχέση με χώρες της πρώην Ανατολικής Ευρώπης.
Το κατά κεφαλή εισόδημα σε όρους αγοραστικής ισοδυναμίας ήταν το δεύτερο χαμηλότερο στην ΕΕ-27 το 2022.
Σήμερα οι πολίτες αναρωτιούνται αν η χώρα οδεύει προς μια νέα κανονικότητα και πως θα είναι αυτή.
Αν θα έχουμε αντοχές στην επόμενη κρίση; Αν θα αποκτήσουμε την αναγκαία δυναμικότητα ώστε όχι μόνο να καλυφθεί το χαμένο έδαφος αλλά να βρεθούμε στο μέσο όρο της Ε.Ε. Αν θα πετύχουμε η πράσινη και ψηφιακή μετάβαση να γίνει με όρους κοινωνικής δικαιοσύνης δηλαδή τα οφέλη και τα βάρη να κατανέμονται δίκαια ώστε να μειωθούν οι ανισότητες που διογκώθηκαν τα τελευταία χρόνια λόγω των κρίσεων.
Η ανθεκτικότητα της οικονομίας είναι άμεσα συνδεδεμένη με το παραγωγικό πρότυπο το οποίο όλοι συμφωνούμε ότι πρέπει να αναδιαρθρωθεί και να μην εξαρτάται υπερβολικά από συγκεκριμένες δραστηριότητες όπως τονίζει η Moody’s.
Μια χρόνια -ίσως η σημαντικότερη- παθογένεια της ελληνικής οικονομίας είναι τα υψηλά ελλείμματα στο εξωτερικό ισοζύγιο.
Η Ελλάδα για τέσσερα συνεχόμενα χρόνια έχει έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, που υπερβαίνει το 6% του ΑΕΠ.
Στηρίζεται υπερβολικά στα έσοδα από τον τουρισμό, ένας κλάδος ευάλωτος σε υγειονομικές κρίσεις που επιπρόσθετα επηρεάζεται σημαντικά από την κλιματική κρίση.
Παραμένει ευάλωτη στην ενεργειακή κρίση εξαιτίας της σημαντικής της εξάρτησης από τις εισαγωγές ορυκτών καυσίμων.
Τα εξαγόμενα αγαθά εξακολουθούν να ενσωματώνουν σε σημαντικό ποσοστό εισαγόμενα ενδιάμεσα αγαθά. Κάθε ανατροπή στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα – ήδη άρχισαν να γίνονται ορατές οι συνέπειες των επιθέσεων των Χούθι στα εμπορικά πλοία που διέρχονται από την Ερυθρά Θάλασσα - ή αύξηση του κόστους των εισαγομένων επηρεάζουν την ανταγωνιστικότητα των εξαγωγών μας και δημιουργούν προϋποθέσεις για διεύρυνση του εξωτερικού ελλείμματος που αφαιρεί από την οικονομική μεγέθυνση.
Το δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ παραμένει το υψηλότερο στην ΕΕ και παρά τα θετικά χαρακτηριστικά του αποτέλεσμα των παρεμβάσεων που ξεκίνησαν από τις συμφωνίες του 2011 συνεχίζει να αυξάνεται ως απόλυτο μέγεθος. Η γρήγορη μείωση του τη τελευταία διετία οφείλεται περισσότερο στην αύξηση του ονομαστικού ΑΕΠ.
Για τη διετία 2024-2025 η Ελλάδα θα έχει μεγέθυνση μεταξύ 2-2,5% κυρίως λόγω των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης.
Μετά οι επιδόσεις θα εξαρτηθούν από την πορεία και το είδος των επενδύσεων που γίνονται στην οικονομία.
Οι επενδύσεις αυξήθηκαν μετά το 2019 αλλά αφορούν κυρίως κατασκευές και ιδιαίτερα κατοικίες. Η κυβέρνηση είχε υπολογίσει ότι το 2023 οι επενδύσεις θα αυξάνονταν 15,5%, αλλά αυξήθηκαν μόνο 7%. Φέτος, προβλέπει πάλι ότι οι επενδύσεις θα αυξηθούν 15,1% αλλά δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένη η επίτευξη του στόχου.
Αλλά κι όσες επενδύσεις γίνονται, γίνονται με λεφτά του ΕΣΠΑ, του ΤΑΑ, με δάνεια και σχετικά μικρή ιδιωτική συμμετοχή στο κεφάλαιο.
Η χώρα χρειάζεται πολύ περισσότερες επενδύσεις στο μηχανολογικό εξοπλισμό και ιδιαίτερα εξοπλισμό τεχνολογίας και πληροφορικής για να αυξήσει τη παραγωγική δυνατότητα της οικονομίας με στόχο τη μείωση της εξάρτησης από εισαγωγές και την παραγωγή και προσφορά προϊόντων και υπηρεσιών υψηλότερης προστιθέμενης αξίας.
Τα ποιοτικά στοιχεία της απασχόλησης δείχνουν ότι χρόνιες αδυναμίες (χαμηλά αμειβόμενες και επισφαλείς οι νέες θέσεις εργασίας, υψηλότερη ανεργία γυναικών και νέων, γεωγραφική διάρθρωση της ανεργίας) εξακολουθούν να είναι παρούσες.
Ταυτόχρονα οξύνονται τα προβλήματα αντιστοίχισης εργατικού δυναμικού με ανάγκες της αγοράς.
Υστερούμε στις πολιτικές που αποσκοπούν στην αναβάθμιση των δεξιοτήτων των εργαζομένων ώστε όσοι χάνουν τη δουλειά τους εξαιτίας της ψηφιακής ή πράσινης μετάβασης να μην μένουν πίσω, αλλά να υποστηρίζονται προκειμένου να ανταπεξέλθουν στην νέα εποχή των φιλόδοξων πράσινων στόχων και της τεχνητής νοημοσύνης.
Το οξύ δημογραφικό πρόβλημα, η μείωση του εργατικού δυναμικού και η χαμηλή παραγωγικότητα δεν βοηθούν στην κατεύθυνση της ενίσχυσης της δυναμικότητας της οικονομίας.
Οι ανισότητες στη χώρα διευρύνονται γιατί τα χαμηλότερα εισοδήματα έχουν τεράστιες απώλειες από την ακρίβεια η οποία τρέχει ταχύτερα στη χώρα μας από ότι στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες και λειτουργεί ως εργαλείο αναδιανομής του εισοδήματος από την εργασία στις προσόδους και τα κέρδη.
Η συμμετοχή της εργασίας στο ΑΕΠ περιορίζεται ενώ αυξάνεται η συμμετοχή των κερδών.
Σύμφωνα με την ΕΡΓΑΝΗ το ένα τρίτο των μισθωτών αμείβονται με μικτό μισθό μέχρι 800 ευρώ μόνο, το 53,7% έχουν μικτό μισθό έως 1.000 ευρώ και μόλις το 10% πάνω από 2.000 ευρώ/μήνα μικτά.
Η Ελλάδα αποτελεί την οικονομία της Ευρωζώνης που ο εναρμονισμένος πληθωρισμός κατέγραψε τις μεγαλύτερες αυξήσεις μέσα στο 2022 αλλά και το 2023, καταρρίπτοντας κάθε ιστορικό προηγούμενο.
Σημαντική είναι η συμβολή των ειδών διατροφής, μιας ομάδας αγαθών και υπηρεσιών που απορροφά το μεγαλύτερο συγκριτικά μερίδιο του εισοδήματος των ασθενέστερων κοινωνικά ομάδων.
Οι τιμές των τροφίμων έχουν αυξηθεί κατά 25% σε μια διετία.
Ενώ ο εναρμονισμένος πληθωρισμός αποκλιμακώνεται και στην Ελλάδα όπως και σε άλλες οικονομίες ο πυρήνας του πληθωρισμού παραμένει υψηλότερος γεγονός που αποδίδεται στην αύξηση των κερδών των επιχειρήσεων, οι οποίες αύξησαν σημαντικά τις τιμές τους για να αποφύγουν τη μείωση των κερδών τους και σήμερα διατηρούν τις τιμές ψηλά.
Το αποτέλεσμα είναι ο πληθωρισμός από εισαγόμενος να είναι πλέον σε μεγάλο βαθμό το αποτέλεσμα των κερδοσκοπικών πρακτικών επιχειρήσεων.
Όπως επισημαίνει η ΤτΕ, οι ατελείς συνθήκες ανταγωνισμού, τα εμπόδια στην είσοδο νέων επιχειρήσεων στην Ελληνική αγορά, το μεγάλο μέγεθος της παραοικονομίας συνθέτουν το πρόβλημα του πληθωρισμού στην Ελλάδα.
Ολιγοπώλια, καρτέλ σε αγορές προϊόντος και υπηρεσιών και αυθαιρεσίες επιχειρήσεων συνθέτουν ένα εκρηκτικό μείγμα η διαχείριση του οποίου απαιτεί ενίσχυση των ελεγκτικών μηχανισμών του Υπουργείου Ανάπτυξης και των αρμοδίων Ανεξάρτητων αρχών.
Η κυβέρνηση της ΝΔ καθυστέρησε στην έγκαιρη αντιμετώπιση του προβλήματος της ακρίβειας απαξιώνοντας τις προτάσεις του ΠΑΣΟΚ για μείωση έμμεσων φόρων, ενίσχυση των ελεγκτικών μηχανισμών, φορολόγηση των υπερκερδών.
Η πρωτοβουλία της κυβέρνησης της ΝΔ για το ξεπάγωμα των τριετιών θα αρχίσει να δίνει αποτελέσματα – με μικρές εξαιρέσεις – κυρίως από το 2027. Μια λύση για τους εργαζόμενους θα ήταν να δοθεί σε όλους μια τριετία.
Η αύξηση του κατώτατου μισθού σωρευτικά υπολείπεται σημαντικά του πυρήνα του πληθωρισμού ενώ την ίδια στιγμή καμία προσπάθεια δεν γίνεται προς την κατεύθυνση τιμαριθμοποίησης των φορολογικών κλιμάκων προς ελάφρυνση του εισοδήματος φυσικών προσώπων.
Η ΝΔ με την ανοχή της στην ακρίβεια έχει επιβάλλει στους φορολογούμενους τον πιο άδικο οριζόντιο φόρο. Τον φόρο πληθωρισμού που επιβαρύνει δυσανάλογα τα χαμηλά και μεσαία εισοδήματα.
Το αυξημένο κόστος στέγασης αφαιρεί μεγάλο μέρος από το εισόδημα των νοικοκυριών και ιδιαίτερα των νέων ζευγαριών.
Το κόστος στέγασης στην Ελλάδα - επί του συνόλου των δαπανών - είναι σημαντικά υψηλότερο σε σχέση με το μέσο όρο της ΕΕ.
Το ΠΑΣΟΚ έχει καταθέσει προτάσεις για την κοινωνική κατοικία και την κατάργηση της Golden Visa ώστε τα νεαρά ζευγάρια να εξασφαλίσουν τη δυνατότητα αξιοπρεπούς στέγασης χωρίς να επιβαρύνονται υπερβολικά.
Η χώρα έχει ανάγκη από ένα νέο βιώσιμο παραγωγικό πρότυπο, κοινωνικά δίκαιο που θα επικεντρώνεται στο τρίπτυχο βιώσιμη ανάπτυξη, καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας και καλές υπηρεσίες για τους πολίτες (δημόσια υγεία, παιδεία).
Απαιτείται αλλαγή παραδείγματος πολιτικής και νέα αναπτυξιακή στρατηγική ώστε οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης να κατευθυνθούν σε επενδύσεις που θα διασφαλίσουν την ανθεκτικότητα και την δυναμικότητα.
Προοδευτικές μεταρρυθμίσεις ώστε ο νέος πλούτος και τα νέα εισοδήματα να κατανέμονται πιο δίκαια και να αφορούν όλους τους Έλληνες ανεξάρτητα από την γεωγραφική τους κατοικία ή την κοινωνική τους θέση.
Σωστή αξιοποίηση των Ευρωπαϊκών πόρων ώστε να μειωθούν οι περιφερειακές και ενδοπεριφερειακές ανισότητες που διευρύνονται.
Είναι αναγκαίο να δείξουμε ότι έχουμε διδαχτεί από τα λάθη του παρελθόντος.
Διαφορετικά η Ελλάδα θα αποκλίνει και θα παραμείνει στις τελευταίες θέσεις συγκρινόμενη με άλλες χώρες της ΕΕ.
Το κύριο επίτευγμα των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ ήταν η οικονομική ανάπτυξη σε συνδυασμό με την κοινωνική πρόοδο και την κοινωνική κινητικότητα. Το 2003 η Ελλάδα με βάση το δείκτη ανθρώπινης ανάπτυξης του ΟΗΕ ήταν στην 24 θέση. Το 2022 ήταν στην 33 θέση.
Το ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής με τις προτάσεις του στέλνει ένα ξεκάθαρο μήνυμα σε όλους τους Έλληνες για τις οικονομικές και κοινωνικές του προτεραιότητες.
Για ένα κράτος με ανεξάρτητους θεσμούς.
Ένα δίκαιο φορολογικό σύστημα φιλικό στην ανάπτυξη και στον κόσμο της εργασίας.
Κίνητρα που θα προσελκύουν παραγωγικές επενδύσεις σε κρίσιμους και εξωστρεφείς τομείς της οικονομίας, που θα δημιουργούν βιώσιμες και καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας.
