Ξαφνικά η εκπαίδευση μπήκε μετά από τριάντα χρόνια πάλι στην καθημερινότητά μου. Φοιτητής Διδακτορικού στο τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων του Πανεπιστημίου Πατρών με άλλο μάτι, όχι μόνον θα μπορέσω να ολοκληρώσω το ερευνητικό μου έργο, αλλά ωριμότερος θα μου δοθεί η ευκαιρία «εκ των έσω» να διαπιστώσω γιατί η ανώτατη παιδεία χωλαίνει.
Όχι τόσο λόγο κρίσης οικονομικής, αλλά μάλλον κρίσης αδυναμίας αντίληψης πως απαιτείται μία σταθερή πολιτική και όχι πειραματισμοί για να ονοματίσει κάθε υπουργός τον νόμο ή για να επιβάλλει ιδεοληπτικές τάσεις και πολιτικές ουτοπικές.
Η Αχαΐα δεν θα μπορούσε να είχε διαφύγει του εκτροχιασμού της παιδείας. Άλλωστε, ζει τον χειρότερο της εαυτό τα τελευταία χρόνια. Κυρίως δε δεν είναι δυνατόν να παραβλέψουμε το γεγονός πως ο περιβόητος πλέον νόμος «Αθηνά» της κυβέρνησης Παπαδήμου, μέσω ανασυνθέσεων αναδιοργανώσεων ΑΕΙ, κλεισίματος του ΤΕΙ Αιγίου και φημών για προσπάθεια συνολικής υποβάθμισης του Πανεπιστημίου Πατρών μέσω συγχωνεύσεων, οδήγησε σε μία στασιμότητα με λίγες μόνον αναλαμπές.
Όμως τι χρειάζεται αλήθεια ο τόπος μας; Γιατί όταν η συζήτηση γίνεται για το σύμφωνο της «Μπολόνια» σηκώνεται ο «καπνός» των αντιδράσεων;
Όταν γίνεται λόγος για την επόμενη ημέρα της κρίσης, δεν είναι δυνατόν να μην λάβουμε υπόψη μας τον πρωτεύοντα -σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα- ρόλο της παιδείας στον επανασχεδιασμό της παραγωγικής δυναμικής της χώρας. Δυστυχώς, μέχρι σήμερα η διαμόρφωση ενός περιβάλλοντος κομματοκρατίας στα ΑΕΙ δεν επέτρεψε –ακόμα δεν επιτρέπει – την ορθολογική αντιμετώπιση των προβλημάτων των Πανεπιστημίων και ΤΕΙ καθώς και την αναδιάταξη του σχεδιασμού λειτουργίας των. Ο νόμος Διαμαντοπούλου έθεσε τις βάσεις για μία νέου τύπου φιλοσοφία.
Όμως, δεν έχει γίνει ακόμα αντιληπτό –ελπίζω όχι σκόπιμα- πως τα ΑΕΙ δεν είναι μόνον Ιδρύματα παραγωγής πτυχίων με ισοπέδωση της αξιοκρατίας. Πρέπει να παράγουν σε κλάδους που έχουν εξάρτηση από την οικονομία έρευνα και καινοτομία, κίνητρα επιχειρηματικότητας, ενίσχυση των δεξιοτήτων των φοιτητών μέσω της παρουσίας της ιδιωτικής πρωτοβουλίας που θα διαμορφώσει την στόχευση της έρευνας με επακόλουθη εξέλιξη τις θέσεις εργασίας.
Αυτή η νέα θεώρηση προϋποθέτει ανοικτούς ορίζοντες. Αποκλείει την συνδιαλλαγή. Ενισχύει τον ρόλο της ιδιωτικής πρωτοβουλίας. Διαμορφώνει περιβάλλον αλληλοεπίδρασης μεταξύ κεντρικού αναπτυξιακού σχεδιασμού και συμμετοχής των Δημόσιων Πανεπιστημίων στην στήριξη της αναπτυξιακής στρατηγικής. Κυρίως αλλάζει την κουλτούρα του τι σημαίνει φοιτητής και καθηγητής σε σχέση με το παρελθόν.
Είναι αυτές ακριβώς οι παθογένειες του συστήματος που ανοίγει την συζήτηση για την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων, περιθωριοποιώντας την ανάγκη ανάδειξης του μείζονος προβλήματος της κατάπτωσης των Δημόσιων Ιδρυμάτων. Είναι αυτή ακριβώς η αδυναμία ευέλικτου επανασχεδιασμού του ρόλου και της λειτουργίας των Πανεπιστημίων που οδηγεί –ελπίζω πάλι όχι σκόπιμα- στη στρεβλή προσέγγιση του τι σημαίνει αναμόρφωση.
Μία αναμόρφωση που δεν επιτυγχάνεται μέσα από διαλέξεις και αρθρογραφίες, αλλά μετά από συνειδητή επιλογή δημιουργίας τομών με πρωτοβουλία του ίδιου του ακαδημαϊκού δυναμικού. Το αν είναι βέβαια σε θέσει να προτείνει και κυρίως να εφαρμόσει τομές είναι άλλο ζήτημα.
Το σχέδιο «Αθηνά» τις επιπτώσεις του οποίου βιώνει ακόμα η Αχαΐα, ήταν λάθος ως προς την επιδίωξη της λύσης της κατάργησης ΤΕΙ όταν ο εκ νέου σχεδιασμός θα ήταν δυνατόν να οδηγήσει σε νέου τύπου δομές και εξειδικεύσεις ιδρυμάτων. Οι τότε κινήσεις και οι άνευ σχεδιασμού αποφάσεις ευθύνονται για την διατήρηση της παθογένειας των Πανεπιστημίων και ΤΕΙ και την αδυναμία λειτουργίας των διοικητικών δομών. Άραγε ποιος ο λόγος που δεν μπορούμε σαν κράτος να επιλέξουμε έναν τύπο, μία εκπαιδευτική φιλοσοφία τύπου πανεπιστημίου άλλων χωρών και να την εφαρμόσουμε; Άραγε ποιος ο λόγος που ο όρος καθηγητής και πρύτανης δεν παραπέμπει –λανθασμένα- σε λειτούργημα παρά σε τίτλο «διαπραγμάτευσης» θέσεων και εξυπηρετήσεων στα μάτια των περισσοτέρων πολιτών;
Γιατί άραγε την περίοδο που διανύουμε να πρέπει η επιλογή του Πανεπιστημίου από τους φοιτητές να γίνεται με βάση την εντοπιότητα για λόγους μείωσης του κόστους με αποτέλεσμα η επιλογή να γίνεται με λανθασμένα κριτήρια; Ίσως είναι καιρός αν συμφωνούμε πως πρέπει η έννοια της «χορηγίας» και της ενίσχυσης της λειτουργίας των ΑΕΙ από την ιδιωτική επιχειρηματικότητα να αποτελέσει πρωτεύουσα στόχευση αλλαγής νοοτροπίας να προχωρήσει το κράτος σε πλήρη επαναξιολόγηση των Πανεπιστημίων και την συνεπακόλουθη οριοθέτηση νέων δομών λειτουργίας. Ίσως τώρα που είμαι …φοιτητής εκ νέου, να μπορέσω να διαπιστώσω μόνος μου, χωρίς «παρεμβάσεις», την πραγματικότητα και ίσως την πρακτικότητα λύσεων που υπάρχουν και είναι μπροστά μας. Ας ξεκινήσουμε από τον τόπο μας λοιπόν.
