Τον κύριο Τόλη Νικηφόρου τον ήξερα ως ποιητή μέσα από τις πολλές ποιητικές συλλογές του. Το 2009 χάρηκα ιδιαίτερα για το κρατικό βραβείο και συνάμα ένοιωσα έκπληξη , όχι γιατί το μοιράστηκε με τον εξίσου μεγάλο ποιητή Αργύρη Χιόνη, μα για το γεγονός ότι δύο ποιητές μοιράζονται ένα βραβείο διηγήματος. Έστω και έτσι, το βιβλίο του : «Ο δρόμος για την Ουρανούπολη» (http://nanodihghma.blogspot.gr/2013/01/blog-post_22.html), ήταν και η αιτία που τον αναζήτησα και επιδίωξα μια σχέση στενότερη. Να μια από τις τελευταίες συνομιλίες μας :
Δημήτρης Μαγριπλής: Διηγηματογράφος ή ποιητής, κύριε Νικηφόρου;
Τόλης Νικηφόρου: Έχουν εκδοθεί ως τώρα 33 βιβλία μου, 19 ποίησης και 14 πεζογραφίας (4 μυθιστορήματα, 7 συλλογές διηγημάτων και 3 παραμύθια για μεγάλους). Το 20ο ποιητικό και 34ο συνολικά αναμένεται να εκδοθεί σε μερικές εβδομάδες.
Η ιδιοσυγκρασία μου είναι ποιητική και ποιητικός ο τρόπος που βλέπω τα πράγματα αυτού του κόσμου. Επειδή όμως «το ποίημα επιλέγει τον δικό του χρόνο για να γεννηθεί» ενώ η δική μου λογοτεχνική λειτουργία είναι διαρκής, καταφεύγω στην πεζογραφία ως κάποιου είδους ανάπαυση του πολεμιστή. Το γεγονός αυτό, επιπλέον, επιτρέπει να φορτιστούν οι μπαταρίες μου για την επόμενη ποιητική περιπέτεια.
Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις των ποιητών που είναι ταυτόχρονα και σημαντικοί πεζογράφοι και μάλιστα διηγηματογράφοι. Ενδεικτικά ας αναφέρω τους Θεσσαλονικείς Μαρία Κέντρου Αγαθοπούλου και Πρόδρομο Μάρκογλου.
Δ.Μ.: Πώς ορίζετε το διήγημα και ποια η συγγένειά του με την ποίηση;
Τ.Ν. : Συμφωνώ με τον ορισμό ότι «το διήγημα είναι η ποίηση της πεζογραφίας». Κατά τη γνώμη μου, σημαντικές αρετές και των διηγημάτων είναι η απλότητα, η λιτότητα, η πυκνότητα και η διαφάνεια, ακόμη και μια διακριτική μουσικότητα.
Δ.Μ.: Η σημασία της «μικρής φόρμας» στην σύγχρονη λογοτεχνία, σε ένα κόσμο ταχύτητας και αδυναμίας επικοινωνίας με πολλές λέξεις...
Τ.Ν.:Η ποιητική μου ιδιότητα δεν μου επιτρέπει να γράφω εκτενή πεζά κείμενα. Τα διηγήματά μου είναι συνήθως τρεις έως επτά σελίδες ενώ τα μυθιστορήματά μου δεν υπερβαίνουν τις 200 σελίδες. Αυτό συμβαίνει παρά το γεγονός ότι οι εκδότες προκρίνουν τα μυθιστορήματα -«τούβλα» των 500-700 σελίδων, που είναι προτίμηση και μεγάλης μερίδας του αναγνωστικού κοινού. Αναπόφευκτα είναι λοιπόν τα παραγεμίσματα και οι πλατειασμοί.
Δ.Μ.: Σας έχουν χαρακτηρίσει ερωτικό ποιητή μα έχω διαβάσει στίχους σας επαναστατικούς με έντονο το στοιχείο της κοινωνικής κριτικής. Πώς θα προσδιορίζατε την πηγή έμπνευσής σας;
Τ.Ν.:Η ποίηση είναι ένα ερωτικό φαινόμενο και εγώ βέβαια ένας ερωτικός ποιητής. Ο έρωτας διατρέχει το σύνολο της λογοτεχνικής μου παρουσίας. Ταυτόχρονα όμως, την πρώτη περίοδο υπήρξα σαφώς και ένας κοινωνικός ποιητής ή ποιητής της κοινωνικής αγωνίας.
Συγκλονιστικά προσωπικά αλλά και κοινωνικά γεγονότα καθώς και η ίδια η ωριμότητα με έστρεψαν μετά το 1990 προς την υπαρξιακή ποίηση. Ως υπαρξιακός ποιητής λοιπόν αναφέρομαι πλέον στις ανθολογίες και γραμματολογίες. Παρόλα αυτά, δεν έπαψα βέβαια να γράφω ερωτικά ποιήματα , δεν έπαψα να συμμετέχω στους κοινωνικούς αγώνες και τις εκδηλώσεις. Για μια φορά ακόμη αποδεικνύεται πόσο επισφαλείς είναι αυτοί οι διαχωρισμοί.
Κύριες πηγές της έμπνευσής μου είναι το θαύματα του κόσμου, ο έρωτας και η αγάπη, η ομορφιά και η αθωότητα, οι κοινωνικές συνθήκες και η τραγική μοίρα του ανθρώπου.
Δ.Μ.:Ποιος ο ρόλος του διανοούμενου στους δύσκολους καιρούς που ζούμε;
Τ.Ν.:Ο ρόλος του διανοουμένου στους δύσκολους καιρούς που ζούμε αλλά και σε κάθε χώρα και κάθε εποχή είναι να περιφρονήσει την κάθε είδους εξουσία, να βγει γυμνός στον δρόμο και να πει την αλήθεια όπως τη βλέπει και όπως την αισθάνεται. Με δύναμη, ειλικρίνεια, εντιμότητα.
Δ.Μ.: Πώς και πόσο μπορεί να συμβάλει η τέχνη του λόγου, στην ανάδυση μορφών αντιστάσεων στο σύγχρονο κόσμο;
Τ.Ν.: Δεν τρέφω αυταπάτες. Ας φανούμε εμείς συνεπείς στα ιδανικά των εφηβικών μας χρόνων, ας σηκώσουμε το κεφάλι και ας τιμήσουμε όσα μας δόθηκαν, ας τιμήσουμε την τέχνη μας και αυτό θα είναι ήδη μια σημαντική αντίσταση και μία νίκη. Στον δικό μας χώρο και με τις δικές μας δυνατότητες.
Δ.Μ.: Πρόσφυγες, φτώχεια, ανεργία, κοινωνικές μάστιγες και παράλληλα ερεθίσματα για ένα ποιητή
Τ.Ν.: Από τα χαμόγελο ενός παιδιού έως την έσχατη αθλιότητα αυτού του κόσμου, όλα μπορούν να αποτελέσουν ερεθίσματα για ένα ευαίσθητο άνθρωπο και βεβαίως για έναν ποιητή. Ιδίως με την υπερπληροφόρηση της εποχής μας, όταν κανείς δεν μπορεί να προφασιστεί άγνοια. Το ερώτημα είναι πώς αντιδρά κανείς σε αυτό τον καταιγισμό από τις εφημερίδες, το ραδιόφωνο, την τηλεόραση, το διαδίκτυο. Θα έλεγα ότι αντιδρά όπως επιτάσσει η ευαισθησία του, η ψυχική του δύναμη και η εντιμότητά του.
Δ.Μ.: Τα προσωπικά βιώματα είναι παρόντα στον κόσμο που αναδύεται από το έργο σας;
Τ.Ν: Είμαι βιωματικός ποιητής και πεζογράφος. Μετατρέπω την απίστευτη περιπέτεια της ψυχής μου σε λογοτεχνία. Ακόμη και τα εντελώς φανταστικά κείμενά μου στο βίωμα αναπόφευκτα βασίζονται. Όχι, η ζωή δεν με άφησε να πλήξω, με έριξε στη φωτιά από τα πρώτα παιδικά μου χρόνια. Είχα την τύχη και τη δύναμη να επιβιώσω για να γράψω τα βιβλία μου, να πω όσα είχα να πω.
Δ.Μ.: Αισιοδοξείτε για το μέλλον της ελληνικής λογοτεχνίας και ιδιαίτερα του διηγήματος;
Τ.Ν.: Ναι, είμαι πολύ αισιόδοξος για το μέλλον της ελληνικής λογοτεχνίας. Η τέχνη ανθίζει σε χαλεπούς καιρούς και τα τελευταία χρόνια εμφανίζονται πολλοί αξιόλογοι νέοι ποιητές, διηγηματογράφοι, μυθιστοριογράφοι. Η προσωπική μου εντύπωση είναι ότι στην κορυφή αυτού του κύματος βρίσκεται η ποίηση και το διήγημα. Το μέλλον της ελληνικής λογοτεχνίας βρίσκεται σε καλά νεανικά χέρια.
Δ.Μ.: Δυο λόγια για το τελευταίο βιβλίο σας
Τ.Ν.: Το τελευταίο βιβλίο μου είναι η συλλογή διηγημάτων «Αγνώστου Στρατιώτου» για τα παιδικά μου χρόνια στη γειτονιά της Πλατείας Δικαστηρίων στο κέντρο της Θεσσαλονίκης.
Κλείνει έτσι ένας κύκλος καθαρά αυτοβιογραφικών βιβλίων, που άρχισε το 2000 με τη συλλογή διηγημάτων «Νόστος» για τα σχολικά μου χρόνια στο Ανατόλια και συνεχίστηκε με το μυθιστόρημα «Η γοητεία των δευτερολέπτων», 2001 για την περίοδο από τη δικτατορία ως τον μεγάλο σεισμό της Θεσσαλονίκης (1967-1978) και με τη συλλογή διηγημάτων «Ο δρόμος για την Ουρανούπολη» για τη μεταπολίτευση ως τις αρχές του 21ου αιώνα. Παρά τις σοβαρές επιφυλάξεις μου για τον οδυνηρά βιωματικό χαρακτήρα της συλλογής «Αγνώστου Στρατιώτου», με ιδιαίτερη ικανοποίηση διαπίστωσα ότι υπήρξε μια μεγάλη και συγκινητική ανταπόκριση όσων τη διάβασαν.
Δ.Μ.: Ένα στίχο χαρισμένο στους φίλους του tempo24, στην Πάτρα μας, αλλά και τον Μοριά γενικότερα , που σας χαιρετά…
Τ.Ν.: Για τους φίλους του tempo24.gr για την ωραία Πάτρα και τον ηρωικό Μοριά ένας στίχος δεν αρκεί . Μαζί με την αγάπη μου και τους θερμούς μου χαιρετισμούς, τους αφιερώνω το ποίημα που εκφράζει τη στάση ζωής μου και περιλαμβάνεται στην υπό έκδοση συλλογή μου «Φλόγα απ’ τη στάχτη»:
να είσαι καλός
κάτι σαν άγγιγμα ή χαμόγελο
κάτι σαν φύλλο
να είσαι καλός
ανυπεράσπιστος
μπροστά στην αθωότητα
εκστατικός
μπροστά στο θαύμα
αιώνια πιστός στην ουτοπία
στη χώρα που δεν έχει δρόμο
στον δρόμο που δεν έχει τέλος
στο τέλος που δεν έχει ελπίδα
να είσαι καλός
